Dlaczego zdanie naukowców tak bardzo się różni w kwestiach diety i zdrowia?

Dlaczego zdanie naukowców może się tak różnić? Dlaczego ja odradzam Ci olej rzepakowy, a inny dietetyk nie? Dlaczego większość społeczeństwa uważa, że dieta ketogenna jest niebezpieczna? Skąd te rozbieżności w badaniach naukowych? Dziś krótki wpis o tym:) 

Skończyłam wieloletnie studia inżynierskie i magisterskie na kierunku Biotechnologia molekularna i biokataliza. Później zaczęłam dietetykę. W międzyczasie odbyłam konferencje, pisałam dziesiątki artykułów, ebooki, a nawet książkę. Ale zawsze jestem do kogoś porównywana... A moje wykształcenie, setki godzin praktyki w laboratorium także szpitalnym i tysiące godzin nauki i przeglądu badań naukowych (bywały lata, gdy 12h dziennie spędzałam na nauce całkowicie zaniedbując życie prywatne i inne pasje) - kompletnie się nie liczy, bo "Reva na grupie na Facebooku ktoś napisał coś innego" albo "w tym programie w TV mówili coś innego". 

Czasem zastanawiam się czy moja praca ma jakikolwiek sens? Czy naprawdę pozyskujecie informacje tylko z takich źródeł, które - totalnie bez podstaw (choćby tylko lub AŻ wykształcenia bio!) propagują różne rzeczy? Mam nadzieję, że nie i że doszukujecie się prawdy w rzetelnych miejscach. Jednak nawet wtedy - u osób z wiedzą, tytułami, wykształceniem - możecie trafić na rozbieżne informacje. 

Ktoś kiedyś powiedział: "im bardziej szukasz ścieżki tym bardziej się gubisz". Natłok informacji z każdej strony gubi nas w codziennym świecie, bo na to pozwalamy! 

Skąd wynikają rozbieżności wobec pewnych tez stawianych w świecie nauki?

• niewiedza naukowców

Tak, naukowcy nie są wszechwiedzący. Gdy młody naukowiec rozpoczyna pracę musi zdać się na swojego opiekuna i jego wiedzę. Często powiela potem zdanie na dane tematy swojego mentora. Czy słusznie? Nie zawsze, bo jak wiemy lekarz, który leczy z zastosowaniem metod sprzed 30 lat to nie zawsze dobry specjalista - skoro mając lepsze, nowe, mniej innowacyjne czy bardziej bezpieczne rozwiązania wciąż wybiera stare. Często po prostu z niewiedzy i ze strachu przed nowym.

Przykład: przypomnij sobie swój własny start na diecie ketogennej. Czy popełniałeś błędy? Bo ja tak! Właśnie z powodu niewiedzy. Podążałam niezdrową wizją diety ketogennej zalanej smalcem bez warzyw. Nic dziwnego, że spora część dietetyków nie popiera tej diety - jeśli widzi ją w taki sposób jak ja kiedyś - w błędny sposób, który wynika po prostu z niewiedzy.

• zbyt słabo przebadany temat w świecie nauki 

To niestety częsty czynnik. Brak badań w danym temacie to element, który sprawia, że wiele osób samemu drąży temat i często wysnuwa "sugerowane wnioski". Sugerowane/prawdopodobne/proponowane tezy, wnioski - to najbardziej popularne stwierdzenia w badaniach naukowych. Niestety nie każdy z nas ma możliwość pracy w laboratorium, aby samemu prowadzić badania i publikować rzetelne artykuły.

• zbyt niewielka praktyka w danym temacie 

Kolejny punkt. My, osoby wykształcone - jesteśmy kształceni w jednej dziedzinie. Oczywiście dawno temu na pierwszym roku miałam na studiach matematykę i bioinformatykę. Ale zaledwie odrobinę, bo głównym zadaniem moich studiów było wykształcenie osoby, która ma szeroki pogląd na genetykę, fizjologię i biochemię człowieka i potrafi opracować skuteczne leki i nowe rodzaje terapii np. molekularnej. Nie jestem specjalistką informatyki czy budowy maszyn i nie wypowiadam się na takie tematy, bo zwyczajnie NIC NIE WIEM. Pamiętaj o tym, gdy wchodzisz na grupy i fora internetowe - znajdziesz tam przekrój osób - od informatyków, po inżynierów budowy maszyn czy fizyków. Albo po prostu "zwykłych Kowalskich" po zawodówce. Ich zdanie to zbiór informacji pozyskanych z niewiadomych źródeł. Pamiętaj, że udzielanie komuś informacji na temat zdrowia danej osoby to WIELKA ODPOWIEDZIALNOŚĆ. Zanim zastosujesz jakąkolwiek radę przyjętą na grupach od przypadkowych osób - sprawdź temat pod kątem nauki lub zapytaj specjalisty. 

• zbyt mało pracy włożonej w dany przegląd tematu nawet mimo tytułu naukowego

To kolejny punkt. I równie ważny jak poprzednie. Nawet specjalista nie wie wszystkiego w danej dziedzinie. Znam wielu rzetelnych dietetyków, którzy odsyłają podopiecznych do innych specjalistów, bo sami nie wiedzą jak pomóc. 

Pamiętaj o tym, że poruszanie tematów na blogu wymaga ode mnie godzin pracy nad jednym artykułem. Mogłabym napisać go w godzinę, bez badań i źródeł. Ale nie byłby zbyt rzetelny, bo bazowałabym jedynie na swojej wiedzy zdobytej wcześniej - która choć uważam - ogromna, to jednak W KAŻDEJ CHWILI się zmienia - tak, naprawdę w każdej chwili wiedza się zmienia, co roku mamy nowe badania, nową wizję terapii czy diety. Stąd kluczem do bycia dobrym specjalista jest bezustanna, ciągła, codzienna nauka. W przypadku mnie jest to zazwyczaj przegląd około 100-150 badań naukowych miesięcznie i książka czy dwie. Oczywiście to nie wyścigi "kto da więcej". Chodzi o sam fakt ciągłej nauki, podążania za najnowszymi badaniami naukowymi oraz nie stania w miejscu i nie powielania przestarzałych wiadomości. 

Przykład: kiedyś smalec i karkówka ze spalonym na patelni boczkiem promowane wciąż w TV, bez warzyw (bo po co zbędne węglowodany) były idealną wizją diety ketogennej.

Teraz: zupy krem, warzywa, ryby i jaja z lekką obróbką termiczną i dodatkiem oliwy na zimno  - pełne wartości odżywczych i pełnowartościowego białka oraz zdrowych kwasów tłuszczowych. Zmiana makro po adaptacji! To prawdziwa definicja diety ketogennej.

Dlatego wykonanie rzetelnego, obszernego przeglądu dziesiątek badań w jednym temacie to najlepszy sposób na dobry artykuł. Dodatkowo - przegląd powinien zawierać w miarę powtarzalne statystycznie badania, dobrze skonstruowane badania - a aby takie znaleźć są potrzebne podstawy umiejętności czytania badań naukowych (nie mam na myśli tłumaczenia językowego, a umiejętność wyboru rzetelnych badań z próbą kontrolną, na dużej grupie osób, dobrze opracowanych, ze wszystkimi informacjami itp). Mogłabym napisać artykuł o oleju rzepakowym w samych superlatywach - bo są takie badania. Albo, że dieta ketogenna ma same minusy - takie badania również są. Ale cały pic w tym, aby pisać z przewagą statystyczną i z użyciem własnego rozumu ukształtowanego na studiach pod opieką profesorów w danej dziedzinie - gdy 999 osób mówi Ci, że witamina D jest niezbędna do życia i przedstawi 200 badań naukowych oraz doda do tego własne doświadczenie, a 1 osoba powie Ci, że nie i przedstawi 2 posty na grupie na Facebooku oraz link do programu w TV - kogo posłuchasz?

• dodatkowe czynniki (reklama, marketing, współpraca z firmami, promowane posty, promowane profile, promowane tematy - wszystko celem zysku)

To ostatni czynnik, który często ma znaczenie. Nie będę go komentować, na pewno wiecie w czym rzecz. Oczywiście są przypadki osób promowanych, które są naprawdę rzetelne. Ale niestety życie pokazuje, że to wyjątki.

PODSUMOWANIE: Mam nadzieję, że teraz będzie Wam łatwiej zrozumieć często wielkie rozbieżności w artykułach i postach wielu osób. 

Punkt 1: wybierz osobę będącą specjalistą w danej, małej dziedzinie. 

Punkt 2: prześledź jej rozwój, sprawdź jej obiektywizm. 

Punkt 3: obserwuj styl wypowiedzi i poparcie najnowszymi, rzetelnymi badaniami. Punkt 4: nie szukaj odpowiedzi na przypadkowych grupach. 

Punkt 5: MYŚL także SAM i wykształć własne zdanie, a jeśli wciąż błądzisz i szukasz ścieżki - poświęć czas i ucz się z akademickiej wiedzy medycznej - nie tej powielanej przez innych w książkach "dietetycznych". Książki dietetyczne są często pisane przez osoby, które są jedynie pasjonatami np. diety ketogennej, a nie wykształconymi osobami - nie startuj z nauką od nich, bo nie wiesz, gdzie są błędy, a nikt nie jest nieomylny. Książki akademickie są sprawdzane przez wielu specjalistów - także na uczelniach. Książki dietetyczne nie.

Punkt 6: jeśli jednak zdanie osoby, którą obserwujesz różni się od 99% innych twierdzeń specjalistów nie znaczy, że oboje się mylą lub, że myli są ta osoba, która jest w mniejszości! Naiwnie jest twierdzić, że na jedno pytanie jest jedna odpowiedź! W tym momencie musisz sam przebadać temat lub poczekać na kolejne dane naukowe przedstawione przez specjalistów. Być może temat jest raczkujący i został jedynie delikatnie poruszony.

Punkt 7: nawet jeśli uważasz mnie za autorytet nie zwalnia Cię to z samodzielnej nauki po lekturze moich artykułów. Pamiętaj, że to Twoje zdrowie - Ty znasz siebie najlepiej, a ja jednak przedstawiam dane tak, aby były uniwersalne dla wszystkich - choć staram się zawsze dodawać dopiski indywidualne "co gdyby". Ucz się z podręczników, które Ci polecam i sam analizuj!:)

PS: Podobny sposób może być instrukcją jak wybrać dobrego dietetyka (dodajmy jedynie konieczność badań zawartych we współpracy!).

Miłej lektury!

Zapraszam na stronę na Facebook'u tutaj [kliknij i wejdź].

Jeśli zechcesz - możesz mnie także wesprzeć przez Patronite tutaj [klik].

****************************************************************

Udostępniajcie jeśli macie ochotę! :)

Bardzo proszę o uszanowanie mojego autorstwa do zdjęć i przepisów :)
USTAWA z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych.

Art. 78. 1.