Przeciwwskazania do diety ketogennej - czy istnieją?

Przeciwwkazania do diety ketogennej. Nie poruszyłam na swoim blogu jeszcze takiego tematu, a przecież jest niezwykle ważny! Czy istnieją medyczne i naukowe przeciwwskazania, które dyskwalifikują dietę ketogenną w użyciu? Czy naukowcy opracowali już charakterystykę schorzeń uniemożliwiających zastosowanie diety ketogennej (w rozumieniu bardzo niskowęglowodanowym silnie skierowanym na stan ketozy)? Zapraszam do lektury :)

Jak wielokrotnie wspominałam dieta ketogenna jest stosowana w leczeniu wielu dolegliwości (niektóre z nich to: popularna epilepsja, niektóre typy nowotworów w leczeniu z synergii z farmakologią czy coraz częściej zaburzenia na tle psychicznym) i co najważniejsze - sprawdza się. Jednak istnieją potwierdzone, naukowe i medyczne dane na temat przeciwwskazań w stosowaniu diety ketogennej, których absolutnie nie można zaniedbać. 

Jakie? O tym, kiedy unikać w życiu drogi zwaną dietą ketogenną można poczytać w coraz szerszej licznie publikacji naukowych. Jedną z nich w 2018 roku wydał profesor neurologii i pediatrii Eric Kossoff. Profesor we współpracy z innymi naukowcami opisał szereg schorzeń dyskwalifikujących zastosowanie diety ketogennej w bezwzględny sposób, a także względnie dyskwalifikujący (pod kategorycznym nadzorem lekarza) [1]. Czy o Tobie mowa? Sprawdź koniecznie!

Rysunek 1. Przeciwwskazania do diety ketogennej [źródło: 1].

O jakich przeciwwskazaniach mowa w powyższej tabeli?

Najpierw warto jeszcze raz wspomnieć o fakcie, iż dieta ketogenna stawia na stan produkcji ciał ketonowych i przestawia się na metabolizm lipidów jako główną ścieżkę metaboliczną (w porównaniu żywienia węglowodanowego czy tzw. zbilansowanego, gdzie główna ścieżka to metabolizm węglowodanów). Jeśli ścieżka transportu, metabolizmu i utleniania kwasów tłuszczowych nie funkcjonuje prawidłowo - w trakcie diety ketogennej pojawiają się zaburzenia i kliniczne pogorszenie stanu zdrowia. W przypadku podejrzeń zaburzeń gospodarki lipidowej - KONIECZNE są badania wstępne i kontakt z lekarzem przed zastosowaniem diety [1].

Przeciwwskazania do diety ketogennej [na podstawie 1]:

Bezwzględne:

• Pierwotny niedobór karnityny
• Niedobór palmitoilotransferazy karnityny (CPT) I lub II
• Niedobór translokazy karnityny

Zatrzymajmy się na chwilę i wyjaśnijmy - czym są powyższe? 

Odpowiedź: Długołańcuchowe kwasy tłuszczowe są transportowane przez błonę mitochondrium dzięki udziale karnityny, proces wspomagany jest przez CPT I i II oraz transokazę karnityny. Transport nie działa poprawnie i wydajnie przy braku powyższych elementów. 

• Uszkodzony szlak β-oksydacji 
• Niedobór dehydrogenazy acylowej o średniej długości łańcucha (MCAD)
• Niedobór długołańcuchowej dehydrogenazy acylowej (LCAD)
• Niedobór krótkołańcuchowej dehydrogenazy acylowej (SCAD)
• Niedobór długołańcuchowego 3-hydroksyacylo-CoA
• Niedobór 3-hydroksyacylo-CoA o średniej długości łańcucha

Zatrzymajmy się na chwilę i wyjaśnijmy - czym są powyższe? 

Odpowiedź:

Wszystkie powyższe elementy składają się na szlak utleniania mitochondrialnej β-oksydacji. Wszystkie przypadki niedoborów opisano jako efekt mutacji w genach. 

• Niedobór karbosylazy pirogronianowej

Zatrzymajmy się na chwilę i wyjaśnijmy - czym są powyższe? 

Odpowiedź:

Powyższy element odpowiada za przekształcenie pirogronianu do szczawiooctanu - produktu pośredniego cyklu cytrynowego i glukoneogenezy. O tej i powyższych chorobach można poczytać na medycznym portale informującym o rzadkich chorobach [tutaj klik]. 

• Porfiria

Zatrzymajmy się na chwilę i wyjaśnijmy - czym są powyższe? 

Odpowiedź:

Profesor w swoich badaniach wskazuje także na porfirię - zaburzenie biosyntezy hemu, w którym występuje niedobór deaminazy porfobilinogenu, które często ma podłoże w mutacji genetycznej.

Względne:

• Niezdolność do utrzymania odpowiedniego odżywiania
• Nieprawidłowe stosowanie diety ketogennej, także niedopilnowanie przez rodzica w przypadku dziecka leczonego na epilepsję

Zatrzymajmy się na chwilę i wyjaśnijmy - czym są powyższe? 

Odpowiedź:

Nieprawidłowo stosowana dieta ketogenna to bardzo częsty obraz kliniczny obserwowany w naszej pracy dietetyka. Kiepska gęstość odżywcza, kiepska podaż odpowiednich kwasów tłuszczowych, a duża podaż silnie utlenionych kwasów pochodzenia rafinowanych produktów, puste kalorie, stosowanie silnie przetworzonych produktów rzekomo dedykowanych "keto", agresywna obróbka w kuchni, ostry deficyt mikro i makroelementów - bezustanna redukacja masy ciała - to zaledwie kilka z przykładów źle prowadzonej diety ketogennej. 

• Stosowanie propofolu

Zatrzymajmy się na chwilę i wyjaśnijmy - czym są powyższe? 

Odpowiedź:

Propofol to powszechny środek znieczulający upośledzający mitochondria i ich funcje. Może powodować rzadki, śmiertelny zespół kwasicy i niewydolności organów.

• "ostrość chirurgiczna (określona za pomocą neuroobrazowania i minitorowania EEG)"

Zatrzymajmy się na chwilę i wyjaśnijmy - czym są powyższe? 

Odpowiedź:

Ostre chirurgiczne choroby to w terminologii lekarskiej choroby, które objawiają się w agresywnym, ostrym przebiegiem.

Inne obawy stosowania KD w chorobach [na podstawie 2]:

• Niewydolność wątroby

W tym przypadku sam autor badania wskazał, iż istnieje możliwość zastosowania diety ketogennej przy ścisłym monitorowaniu i potrzebne są dalsze badania w tym kierunku.

• Przewlekła choroba nerek

Autor badania wskazuje na fakt zastosowania diety ketogennej z dużą ilością białka jako potencjalne ryzyko. Jednocześnie podaje źródłowe badania udowadniające możliwość zastosowania diety ketogennej w chorobie nerek z niższą podażą białka niż 1,5g/kg masy ciała [3].

• Cukrzyca typu 1 (także w połączeniu z otyłością i hipoglikemią poposiłkową)
• Hipoglikemia (bez jednoznacznej diagnozy podstawy problemu)

Opinia autora: "Brak jednoznacznych danych zastosowania diety ketogennej w przypadku cukrzycy typu 1. " Autor wskazuje na przytoczone badania[4], w których zastosowano KD w przypadkach cukrzycy typu 1, ale korzystne wyniki były osiągnięte kosztem ryzyka ostrej hipoglikemii.

Dodatkowo w poniższych stanach stosowanie diety ketogennej zaleca się pod ścisłym nadzorem lekarza i dietetyka:

• ciąża i laktacja
• arytmia serca
• niedawny zawał
• niewydolność serca
• niewydolność oddechowa
• choroba nowotworowa
• zwiększony poziom kwasu moczowego w surowicy

Powyższy tekst powstał na bazie naukowych badań i źródeł [1-4]. Jednakże w praktyce dietetycznej obserwujemy dodatkowe "obawy" do stosowania ściśle wysokotłuszczowej, znikomej w podaż węglowodanów wersji diety ketogennej takie jak:

• hipoglikemia reaktywna (w praktyce zdecydowanie nigdy na ilości bazujące na klinicznej ilości węglowodanów w diecie <30g, a nawet 45-50 g dziennie)
• niedomoga progesteronowa (oraz inne zaburzenia gospodarki hormonalnej, gdzie zdecydowanie odradzamy stosowanie diety ketogennej na własną rękę)
• przewlekły stres w życiu - "ciężki tryb życia", syndrom wypalenia nadnerczy, "praca na nocki", brak regularnego rytmu dobowego (zdecydowanie lepiej sprawdza się dieta lowcarb, odradzam Ci stosowanie diety ketogennej)
• leczenie kortykosteroidami

Przypadki, które mówią nam, że warto "zainwestować" w węglowodany:

• SPORT: Zastanów się jaki tryb życia prowadzisz. Czy jesteś aktywny? Czy w ciągu dnia pracujesz fizycznie i dodatkowo uprawiasz sporty? Śmiało, spróbuj węglowodanów około treningowo (nasze testy i praca z podopiecznymi pokazują jednoznacznie, że nie przeszkadza to w utrzymaniu sporej ketonemii w ciągu dnia). Zacznij od małej porcji i testuj swoją podatność sprawdzając glikemię i ketonemię we krwi.
• DŁUGI STAŻ NA DIECIE: Jeśli od wielu miesięcy stosujesz ten sam rozkład makroskładników na diecie ketogennej i wciąż nie osiągasz wysokich korzyści to wiedz, że możesz zrobić to lepiej i zmienić podaż makroelementów (zwiększyć białko/węglowodany kosztem cięcia kwasów tłuszczowych).
• PORY ROKU A DIETA KETOGENNA: Czy wiesz, że istnieje termin zwany chronobiologią, który opowiada o rytmach biologicznych (i dostosowaniu diety do środowiska)? Zainteresuj się tematem i sprawdź, dlaczego wiele osób na keto zjada sezonowe owoce i warzywa o wyższej ilości cukru w okresie letnim.

PODSUMOWANIE: Jeśli do tej pory słyszałeś, że dieta ketogenna nie jest dla każdego - wiedz, że ktoś mówił o tym słusznie. Nie jest. I wbrew pozorom nie są to skrajne przypadki mutacji genetycznych jak w zaprezentowanej przeze mnie tabelce opracowanej przez lekarza, ale także popularne i szeroko występujące w praktyce dietetyka przypadki wypalenia nadnerczy czy zaburzeń na tle progesteronu. Oczywiście niezbędne są dalsze badania w tym kierunku, ale jedno jest pewne - gdy planujesz zmienić styl życia i odżywianie - zrób to bezwzględnie z głową i zacznij od badań medycznych. Podejście "muszę zrzucić 20kg w miesiąc, więc za godzinę zaczynam dietę ketogenną" wyjątkowo Ci nie sprzyja. Pamiętaj, że nic nie musisz, a chcesz (chyba, że ten typ otyłości zagraża życiu - wtedy MUSISZ zrobić to we współpracy z lekarzem i dietetykiem).

 

Literatura:

1. Kossoff, E.H., Zupec‐Kania, B.A., Auvin, S., Ballaban‐Gil, K.R., Christina Bergqvist, A., Blackford, R., Buchhalter, J.R., Caraballo, R.H., Cross, J.H., Dahlin, M.G., Donner, E.J., Guzel, O., Jehle, R.S., Klepper, J., Kang, H.‐C., Lambrechts, D.A., Liu, Y.C., Nathan, J.K., Nordli, D.R., Jr, Pfeifer, H.H., Rho, J.M., Scheffer, I.E., Sharma, S., Stafstrom, C.E., Thiele, E.A., Turner, Z., Vaccarezza, M.M., van der Louw, E.J., Veggiotti, P., Wheless, J.W., Wirrell, E.C., , and (2018), Optimal clinical management of children receiving dietary therapies for epilepsy: Updated recommendations of the International Ketogenic Diet Study Group. Epilepsia Open, 3: 175-192.

2. Watanabe, M, Tuccinardi, D, Ernesti, I, et al. Scientific evidence underlying contraindications to the ketogenic diet: An update. Obesity Reviews. 2020; 21:e13053.

3. Bruci A, Tuccinardi D, Tozzi R, et al. Very low‐calorie ketogenic diet: a safe and effective tool for weight loss in patients with obesity and mild kidney failure. Nutrients. 2020;12(2):E333

4. Leow ZZX, Guelfi KJ, Davis EA, Jones TW, Fournier PA. The glycaemic benefits of a very‐low‐carbohydrate ketogenic diet in adults with type 1 diabetes mellitus may be opposed by increased hypoglycaemia risk and dyslipidaemia. Diabet Med. 2018;35(9):1258‐1263.

Miłej lektury!

Zapraszam na stronę na Facebook'u tutaj [kliknij i wejdź].

Jeśli zechcesz - możesz mnie także wesprzeć przez Patronite tutaj [klik].

****************************************************************

Udostępniajcie jeśli macie ochotę! :)

Bardzo proszę o uszanowanie mojego autorstwa do zdjęć i przepisów :)
USTAWA z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych.

Art. 78. 1.

W sklepie FoodForce czeka na Ciebie kod na 12% na hasło: reva12