Jak naturalnie obniżyć poziom cukru? Dieta na niski cukier - co jeść?

Ostatnio pisałam na temat węglowodanów i ich ważnej roli w organizmie. Niestety zdarzają się choroby, gdzie cukry pełnią bardzo negatywną funkcję i warto dążyć do obniżenia ich steżenia we krwi i komórkach. Pamiętacie moje seminarium z insulinooporności, które możecie pobrać za darmo z bloga tutaj [klik]? Dziś druga część dotycząca zarówno IO jak i cukrzycy, a także innych chorób gospodarki węglowodanowej :) Na blogu właśnie pojawił się projekt na temat (tych znanych i mniej popularnych) bioaktywnych związków pochodzenia naturalnego, które mają szerokie zastosowanie jako substancje hipoglikemizujące czyli obniżąjące stężenie cukru we krwi. Miłej lektury!

Bioaktywne związki stosowane w leczeniu cukrzycy i chorób gospodarki węglowodanowej:

ROŚLINY BULWIASTE

1. Inulina

Ta substancja została wyizolowana z roślin z rodziny Asteraceae. Jest polisacharydem należącym do grupy fruktanów. Składa się z wielu cząsteczek fruktozy połączonych wiązaniem glikozydowym. Ma niską masę cząsteczkową w porównaniu do innych polimerów (ok. 5000). Inulina ma niską wartość kaloryczną i niski indeks glikemiczny. Zaliczana jest do grupy prebiotyków czyli substancji będących pożywką dla pożytecznych bakterii jelitowych dzięki czemu pozwala utrzymać funkcjonalną florę bakteryjną. Spożywana, nie wpływa na wyrzut glukozy i insuliny do krwi, a jej działanie opiera się na działaniu błonnika czyli substancji zwiększającej uczucie sytości. Może także obniżać stężenie cukrów we krwi, a więc ma właściwości hipoglikemiczne. Może również obniżać stężenie lipoprotein LDL, a także poprawiać biodostępność składników odżywczych z pożywienia [1].

Komentarz: O inulinie pisałam również w artykule z zamiennikami cukru - znajdziecie tutaj [klik]. 

POKRZYWA ZWYCZAJNA

2. Pochodne kwasu hydroksycynamonowego, flawonoidy, sulfonomoczniki (glibenklamid) 

Substancje te wyizolowano z Urticae dioica czyli pokrzywy zwyczajnej. Ekstrakty z Urticae dioica stosowano jako środek przeciw nadciśnieniu oraz jako środek przeciwcukrzycowy. Zbadano, że powyższe substancje obniżały stężenie glukozy we krwi (przez bezpośredni wpływ na ekspresję genu Glut2 czyli genu transportera glukozy), a także stężenie insuliny, frakcję LDL oraz stężenie cząsteczki leptyny (czyli hormonu sytości) w surowicy. Ponadto substancje czynne z Urticae dioica chronią komórki beta trzustki. Stwierdzono także, że za aktywność hipoglikemiczną są odpowiedzialne związki o charakterze polarnym, które lepiej rozpuszczają się w wodzie niż metanol użyty do ekstrakcji tychże związków. Okazało się, że pochodne kwasu hydroksycynamonowego i flawonoidy wyizolowane z Urticae dioica mogą wykazywać efekt działania podobnego do działania insuliny lub/a także pobudzają trzustkę do produkcji insuliny. Natomiast sulfonomocznik taki jak glibenklamid ma możliwość dodatkowego pobudzania trzustki do wyrzutu insuliny, a tym samym zwiększenia absorpcji glukozy w tkankach. Zasugerowano, że ekstrakty z Urticae dioica mogą być wykorzystywane w terapii cukrzycy typu 2 [2].

LUKRECJA

3. Glicyryzyna

Substancja ta została wyizolowana z lukrecji (Glycyrrhiza uralensis). W warunkach in vivo składnik ten ulega reakcji hydrolizy do kwasu glicyryzynowego. To właśnie ten aktywny związek jest odpowiedzialny za większość właściwości lukrecji do których należą między innymi właściwości przeciwzapalne, przeciwbakteryjne, przeciwobrzękowe, antyalergiczne, a także przeciwcukrzycowe. Jednakże mechanizm efektu przeciwcukrzycowego nie jest znany. Substancja ta jest w stanie także bardzo silnie wiązać cząsteczki wody [3].

JAŁOWIEC

4. Pochodne kwasu ferulowego oraz kwasy: oleinowy, palmitynowy, linolowy i linolenowy

Substancje te została wyizolowane z jałowca pospolitego (Juniperus communis). Okazało się, że kwas ferulowy ma silne działanie przeciwcukrzycowe przez efekt hamowania enzymów: α-amylazy i α-glukozydazy. Natomiast pozostałe kwasy tłuszczowe są odpowiedzialne za kluczowe mechanizmy hamowania enzymów cukrzycy typu 2. Kwas oleinowy oraz linolowy hamują aktywność α-glukozydazy. α-glukozydazę hamuje także α-pinen zawarty w olejku eterycznym pochodzącym z jałowca pospolitego [4].

CYTRYNA

5. Neohesperydyna (NHP)

Substancja ta została wyizolowana z cytryny zwyczajnej (Citrus limon). Leczenie NHP spowodowało zmniejszenie glukozy na czczo oraz glikozylowanych białek w surowicy. Ponadto neohesperydyna wykazuje właściwości hipolipidemiczne i znacznie podnosi tolerancję glukozy w testach po podaniu doustnym. Poprawia także wrażliwość na insulinę i zmniejsza oporność na insulinę. Jest w stanie (w warunkach in vivo) także aktywować szlak AMPK ważny w gospodarce węglowodanowej [5].

KOZIERADKA

6. Flawonoidy, polifenole 

Substancje te zostały wyizolowane z nasion kozieradki pospolitej (Trigonella foenum-graecum). Okazało, że (podobnie jak w poprzednich przypadkach) znacznie poprawiają poziom glukozy we krwi. Ponadto zmniejsza poziom cholesterolu i trójglicerydów [6].

CYNAMON

7. Aldehyd cynamonowy, terpeny: β-kariofylen, p-cymen, felandren i linalol

Substancje te zostały wyizolowane z kory cynamonu (Cinnamomum zeylanicum). Cynamon od lat stosowany jest w tradycyjnej medycynie chińskiej i indyjskiej (Ajurwedzie). Poza udowodnionym działaniem antyoksydacyjnym i przeciwgrzybiczym substancje te odgrywają rolę w obniżaniu poziomu glukozy we krwi. Cynamon jest też źródłem witaminy K, wapnia i magnezu oraz źródłem błonnika [7].

CZARNUSZKA

8. Kwercetyna, tymochinon

Substancje te zostały wyizolowane z czarnuszki siewnej (Nigella sativa). Zawartość tymochinonu w olejku eterycznym otrzymywanym z czarnuszki siewnej wynosi około 24-25%. Tymochinon obniża stres oksydacyjny i zapobiega przerwaniu integralności komórek trzustki. Ponadto ma wpływ na proliferacje β-komórek trzustki i ich regenerację. Dodatkowo wspiera metabolizm glukozy i zwiększa siłę wydzielania insuliny i jej mechanizm działania, co obniża poziom glukozy. Kwertecyna zaś ma działanie polegające na unormowaniu glukozy we krwi oraz szybkości wydzielania insuliny z trzustki o około 44-70%. Ponadto powoduje zwiększenie zawartości glikogenu w wątrobie [8].

MORWA BIAŁA

9. Alkaloid 1,5-didezoksy-1,5-iminoD-sorbitol=1-dezoksynojirimycina (DNJ) oraz jego pochodne, kwercetyna

Substancje te zostały wyizolowane z morwy białej (Morus alba). Również ta roślina jest od dawien dawna stosowana w medycynie tradycyjnej. Z liści morwy białej wyizolowano mnóstwo substancji biologicznie czynnych z czego aktywność przeciwcukrzycową wykazywał między innymi DNJ. Jest to związek rozpuszczalny w wodzie, który hamuje rozkład skrobi z pożywienia dzięki inhibicji α-glukozaminidazy oraz α-glukohydrolazy. Dzięki temu nie powstają szybko cukry proste, co nie prowadzi do wzrostu glikemii po posiłku. Drugą substancją wyizolowaną z morwy białej o działaniu przeciwcukrzycowym jest opisana wcześniej kwercetyna. Kwercetyna potrafi hamować reduktazę aldozy, która odpowiada za produkcję sorbitolu z nadmiaru glukozy. Sorbitol może prowadzić do upośledzenia oczu i nerek szczególnie u osób chorych na cukrzycę. Kwercetyna ponadto chroni organizm przed działaniem wolnych rodników i uszkodzeniem DNA [9].

FASOLA ZWYKŁA

10. β-sitosterol i stigmasterol, inhibitor α-amylazy

Substancje te zostały wyizolowane z fasoli zwykłej (Phaseolus vulgaris L.). Oba fitosterole mogą obniżać poziom glukozy we krwi, a także zwiększać produkcję insuliny i pobudzać trzustkę do produkcji insuliny. W liściach zarodków fasoli zawarty jest też inhibitor α-amylazy, który hamuje proces trawienia skrobi [9].

MIŁORZĄB JAPOŃSKI

11. Flawonoidy

Substancja ta została wyizolowana z miłorząbu japońskiego (Ginkgo biloba L.). Również ta roślina od dawna używana jest w medycynie chińskiej. Poza działaniem obniżającym poziom glukozy we krwi (ze względu na zawarte w ekstrakcie flawonoidy) miłorząb poprawia przepływ krwi, wspomaga pamięć i chroni komórki przed szkodliwą oksydacją. Działanie przeciwcukrzycowe opiera się na hamowaniu enzymów rozkładających cukry: α-amylazy oraz α-glukozydazy [9].

HERBATA 

12. Polifenole: katechiny, epigalokateciny, galusan, epikatechiny, galokatechiny

Substancje te zostały wyizolowane z herbaty chińskiej (Camelia sinensis). W badaniach na ludziach tolerancja na spożycie glukozy znacznie się poprawiła, co sugeruje, że warto spożywać herbatę dla jej efektu profilaktycznego. Wymienione polifenole mają także dodatkowe działanie hamujące lipazę trzustkową . Wykazują również działanie ochronne wobec komórek trzustki, a także stymulują wydzielanie insuliny. Wspierają także proces rozkładu glukozy czyli glikolizę, a także zmniejszają aktywność glukoneogenezy[11].

CZOSNEK

13. Inulina, allina, błonnik

Substancje te zostały wyizolowane z czosnku (Allium L.). Charakteryzują się identycznym działaniem do opisanych wyżej czyli zmniejszania stężenia glukozy we krwi i zapewnianie sytości. Ząbki czosnku zawierają także fitocydy, które mają działanie antybiotyczne oraz wiele różnych mikroelementów takich jak selen, żelazo, wapń, wit. A czy B2 dzięki czemu ma dodatkowe działanie przeciwbakteryjne czy wzmacniające odporność [12].

OLIWKI

14. Oleuropina

Substancja ta została wyizolowana z Oliwki europejskiej (Olea europaea). Okazało się, że ma działanie obniżające poziom cukru we krwi, a także chroni organizm przed działaniem wolnych rodników ze względu na efekt antyoksydacyjny. Dodatkowo chronia i aktywuje komórki β trzustki [13].

CEBULA

15. Kwas 4-digalusowy

Substancja ta została wyizolowana z cebuli (Allium cepa L.). W badaniach wykazała właściwości przeciwzapalne, przeciwbakteryjne i przeciwwirusowe, a także hamujące degradację cząsteczek insuliny, która dzięki temu może działać dłużej. Kwas 4-digalusowy może być z powodzeniem stosowany w terapii przeciwcukrzycowej. Poza cebulą wystepuje także w jagodach, porzeczce, malinach, jarzynach oraz herbacie [14].

STRĄCZYNIEC

16. Kwas p-hydroksybenzoesowy

Substancja ta została wyizolowana z strączyńca (Cassia mimosoides). Występuje także w czereśni, malinach i anyżu. W badaniach wykazała właściwości hipoglikemiczne. Zaobserwowano spadek stężenia glukozy, wzrost stężenia insuliny i spadek poziomu cholesterolu [14].

Hyptis verticillata (ROŚLINA TROPIKALNA)

17. Skwalen

Substancja ta została wyizolowana z Hyptis verticillata. W roślinie tej oznaczono różne związki o działaniu przeciwcukrzycowym takie jak flawonoidy, saponiny, alkaloidy oraz garbniki i polifenole i skwalen. Wszystkie te substancje silnie chronią komórki trzustki przed uszkodzeniem. Flawonoidy i fenole to antyoksydanty chroniące organizm przed stresem występującym w cukrzycy w zwiększonej ilości. Skwalen obecny w H. verticillata ma właściwości hipoglikemiczne czyli obniża glikemię, a także również jest przeciwutleniaczem [15].

RUTWICA LEKARSKA

18. Biguanidy

Substancje te zostały wyizolowane z Galega officinalis. Są pochodnymi guanidyny. Obecnie są wykorzystywane jako pochodne w terapii lekiem zwanym metforminą, który jest jednym z najczęściej przepisywanych leków w terapii cukrzycy i insulinooporności. Lek ten obniża poziom cukru we krwi, a także obniża aktywność glukoneogenezy [16].

BERBERYS ZWYCZAJNY

19. Berberyna

Substancja ta została wyizolowana z Berberis vulgaris, a także Mahonia aquifolium. Berberyna jest stosowania w leczeniu cukrzycy, a także w suplementacji osób pragnących schudnąć. Stymuluje wątrobę i mięśnie do pobierania glukozy. Jej funkcja jest podobna do działania metforminy. Dodatkowo wykazuje działanie inhibitujące enzym jelitowy α- glukozydazę, co obniża glikemię po posiłkach [16].

KAWA

20. Kofeina

Substancja ta została wyizolowana z ziarna kawy (Coffea arabica, Coffeacanefora), liści herbaty (Camellia sinensis) i kilku innych roślin. Badania epidemiologiczne ukazały jej hipoglikemizujący efekt, który objawia się przez poprawianie tolerancji na spożycie glukozy oraz wrażliwości na insulinę. Kofeina powoduje, że wychwyt glukozy w mięśniach jest zwiększony w warunkach in vitro [16].

PRZEPĘKLA OGÓRKOWATA

21. Charantina 

Substancja ta została wyizolowana z owoców Momordica charantia. Jest to steroidowy glikozyd o właściwościach hipoglikemizujących [16].

KURKUMA

22. Kurkumina 

Substancja ta została wyizolowana z kurkumy (Curcuma longa). W badaniach wykazała zwiększony efekt wychwytu glukozy, aktywację kinazy AMP, a także wspieranie wyrzutu insuliny z trzustki [16].

IMBIR

23. Gingerol

Substancja ta została wyizolowana z imbiru (Zingiberofficinale). Okazało się, że poprawia torelancję na glukozę, ma właściwości przeciwzapalne i przeciwnowotworowe [16].

SOSNA

24. D-pinitol

Substancja ta została wyizolowana z Pinus lambertiana. Odgrywa rolę w przesyłaniu sygnałów zapoczątkowanych przez insulinę [16].

ALOES ZWYCZAJNY

25. Emodin

Substancja ta została wyizolowana z Aloe vera. W badaniach wykazuje zdolność do poprawy wrażliwości na insulinę, a także obniża stężenie glukozy. Jest stosowana w chorobach związanych z otyłością i chorobach metabolicznych [16].

Bibliografia:

• 1. Nowak A., Klimowicz A., Bielecka-Grzela S., Piechota M., Inulina – cenny składnik żywieniowy, Akademia Medyczna w Szczecinie 2012, 58, 1, 62–65. 2. Sabzar Ahmad D., Farooq Ahmad G., Abdul Rehman Y., Masood-ul-Hassan B., Towseef Mohsin Bhat & Poonam Sharma (2013) Pharmacological and toxicological evaluation of Urtica dioica,Pharmaceutical Biology, 51:2, 170-180.
• 3. Mostafa D.M. , Abd El-Alim S. H., Kassem A.A. , Chapter 6 - Nanoemulsions: A New Approach for Enhancing Phytonutrient Efficacy, Nanotechnology Applications in Food, 2017, 6: 107-127. 4. Orhan N., Hoçbaç S, Orhan DD, Asian M, Ergun F. Enzyme inhibitory and radical scavenging effects of some antidiabetic plants of Turkey. Iran J Basic Med Sci. 2014;17(6):426-32. 5. Jia, Sheng, Hu, Ying et. al, Hypoglycemic and hypolipidemic effects of neohesperidin derived from Citrus aurantium L. in diabetic KK-A y mice, Food & function2015, 6(3):878-886.
• 6. Sarra K., Houda Ben J., Halima Ben H., Hajer A., Inchirah Karmous, Abdelmajid A., Anis B., Jalila E., Abdallah A., 2016. Antioxidant, Antidiabetic and Antihyperlipidemic Effects of Trigonella foenum-graecumSeeds. International Journal of Pharmacology, 12: 394-400.
• https://www.kamis.pl/nasz-swiat/kozieradka
• 7. Sajkowska J., Cynamon jako suplement w cukrzycy, Lek w Polsce 2013, 23(10): 60-63.
• 8. Mańkowska D., Bylka W., Nigella sativa L. – związki czynne, aktywność biologiczna, herba polonica 2009, 55(1): 109-125.
• 9. Greń A., Aktywność antyoksydacyjna preparatów z morwy białej, fasoli zwykłej oraz miłorzębu japońskiego w cukrzycy generowanej podaniem streptozotocyny, Postępy Fitoterapii 2012, 220-225. 10. Drozd J., Anuszewska E., Czarna jagoda – perspektywy nowych zastosowań w profilaktyce i wspomaganiu leczenia chorób cywilizacyjnych, Przegląd Medyczny Uniwersytetu Rzeszowskiego i Narodowego Instytutu Leków w Warszawie Rzeszów 2013, 2, 226–235. 11. Borgis - Postępy Fitoterapii 1/2011, s. 34-40 Kania M., Baraniak J., Wybrane właściwości biologiczne i farmakologiczne zielonej herbaty, Postępy Fitoterapii 2011, 34-40.
• 12. Wykurz P., Muszyńska B., Fitoterapia jako alternatywna metoda wspomagająca leczenie nadciśnienia, MIR N-ro 2017, 108(27):202-215.
• 13. Bicz, Iga, Wojnar, Weronika, Kaczmarczyk-Sedlak, Ilona, Fitoterapia w leczeniu pomocniczym cukrzycy, Doniesienia naukowe z zakresu medycyny i nauk pokrewnych, Lublin 2017, Tygiel.
• 14. Łajs I., Fitochemiczne badania porównawcze wyciągów ze świeżych i wysuszonych surowców roślinnych, Rozprawa doktorska, Uniwersytet Medyczny Im. Karola Marcinkowskiego W Poznaniu Wydział Farmaceutyczny, Poznań 2013.
• 15. Ogan I., Egbung G. E., Nna V. U., Arikpolwara I., Itam E., Anti-hyperglycemic potential of Hyptis verticillata jacq in streptozotocin-induced diabetic rats, Biomedicine and Pharmacotherapy 2018, 107:1268-1276.
• 16. Missoun F., Bouabedelli F., et al., Antidiabetic bioactive compounds from plants, Medical Technologies Journal 2018, 2(2): 199-214.

Miłej lektury!

Zapraszam na stronę na Facebook'u tutaj [kliknij i wejdź].

****************************************************************

Udostępniajcie jeśli macie ochotę! :)

Bardzo proszę o uszanowanie mojego autorstwa do zdjęć i przepisów :)

USTAWA z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych.

Art. 78. 1.